Po śniadaniu wyruszamy w drogę do Katmandu. Z Pokhary do Katmandu jest około 200 kilometrów. Naszym „wspaniałym” busikiem przemierzamy tę odległość w cztery godziny.

W drodze do hotelu, dla chętnych, pierwsza atrakcja – usytuowana na wzgórzu stupa* Swayambhunath, nazywana też Świątynią Małp. Jedna z największych stup w Nepalu, jedno z najstarszych i najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w Katmandu. Przybywają tu pielgrzymki buddystów, przybywają też liczni turyści. Niestety, żeby dotrzeć do świątyni trzeba, pokonać 365 stopni – po jednym na każdy dzień w roku. To symboliczne podejście stanowi część pielgrzymki.

Majka, moja towarzyszka podróży, oznajmiła że nie ma zamiaru piąć się po tych schodach, więc wyruszyłam samotnie. Schody są dość strome. Wspinam się niespiesznie, oglądając piękne widoki, zdobiące wzgórze kolorowe posągi, powiewające kolorowe modlitewne chorągiewki i wszystko, co dzieje się wkoło. Powracających pielgrzymów, handlarzy, którzy rozstawili swe stragany tuż przy schodach, a na straganach pełno wspaniałości: pamiątki, tkaniny, najrozmaitsze świecidła… No i wszechobecne małpy, właścicielki tego wzgórza. Stąd się wzięła powszechnie używana nazwa tej świątyni.

Wreszcie ostatnie już schodki i coraz bliżej ogromna stupa zwieńczona złotą iglicą. Namalowano na niej oczy Buddy patrzące w cztery strony świata, symbolizujące wszechwiedzę.

* * *

Historia Świątyni Małp, czyli Swayambhunath, sięga ponad 2000 lat. Jak głosi buddyjska legenda, dolina Katmandu była kiedyś ogromnym jeziorem. Przed dwoma tysiącami lat bodhisattwa** Manjushri osuszył jezioro, by umożliwić osiedlenie się ludzi. Przeciął wzgórze swoim mieczem mądrości i odpłynęła woda, z wody wyłoniło się wzgórze, a na nim lotos, który przekształcił się w samoistny płomień. Na tym miejscu zbudowano stupę Swayambhunath. Jej nazwa oznacza „Samopowstały Pan” i odnosi się do świętego płomienia.

Świątynia Małp jest ważnym miejscem zarówno dla buddystów, jak i hinduistów. W kompleksie znajdują się stupy buddyjskie i świątynie hinduistyczne. Liczne świątynie, posągi i mniejsze stupy dodają miejscu mistycznego charakteru. Odzwierciedla to religijną różnorodność i tolerancję religijną Nepalu. Ten kompleks świątynny jest też ważnym centrum kultury i tradycji nepalskiej. Jest miejscem wielu festiwali i ceremonii religijnych.

W Nepalu dominującą religią jest hinduizm (około 80% wyznawców). Buddyzm znajduje się na drugim miejscu (około 9% wyznawców). Wiele świątyń i miejsc kultu jest ważnych dla obu tych religii.

* * *

Przechadzam się po świątynnym wzgórzu, podziwiam te wspaniałe budowle. Przyglądam się spacerującym tu ludziom, siedzącym na ławeczkach buddyjskim mnichom, oglądam sklepiki i stragany z pamiątkami, omijam ostrożnie wszechobecne małpy.

Z góry roztacza się widok na całe Katmandu, co czyni to miejsce jeszcze bardziej wyjątkowym. Naprawdę warto było piąć się po tych długich schodach, żeby tu dotrzeć.

* * *

Buddyzm powstał około V wieku p.n.e. Budda, znany również jako Siddhartha Gautama, urodził się około 563 p.n.e. lub 480 p.n.e. w Lumbini, znajdującym się na terenie dzisiejszego Nepalu, w królewskiej rodzinie. Jego ojciec, król Śuddhodana, był władcą królestwa Shakya, matka Maya była królową tego królestwa. Siddhartha dorastał w luksusie i dostatku.

Młody książę patrzył ze smutkiem na lud żyjący w wielkim ubóstwie, był głęboko poruszony cierpieniem, które dostrzegał wokół siebie. Mając 29 lat, opuszcza pałac, porzuca królewskie życie by wyruszyć na poszukiwanie prawdy i oświecenia.

Przez sześć lat praktykował surową ascezę, która miała być drogą do oświecenia. Jednak doprowadziło go to jedynie do skrajnego wyczerpania fizycznego. Po tych sześciu latach odkrył „Drogę Środka”. Zdał sobie sprawę, że ani skrajne umartwianie ciała, ani nadmierne oddawanie się przyjemnościom nie prowadzą do celu, który sobie postawił. Po tym zrozumieniu i odzyskaniu sił usiadł pod drzewem Bodhi*** i postanowił, że nie wstanie, dopóki nie osiągnie najwyższego oświecenia. Wśród medytacji pod drzewem Bodhi i pokonaniu złego ducha Māry, kuszącego go ziemskimi wygodami, odkrył cztery szlachetne prawdy – fundament buddyzmu:

  • Prawda o cierpieniu (Dukkha): życie jest pełne cierpienia i niezadowolenia.
  • Prawda o przyczynie cierpienia (Samudaya): przyczyną cierpienia są pragnienie i przywiązanie.
  • Prawda o ustaniu cierpienia (Nirodha): zakończenie cierpienia jest możliwe poprzez wyeliminowanie pragnienia.
  • Prawda o ścieżce prowadzącej do ustania cierpienia (Magga): ścieżka ta nazwana Ośmioraką Ścieżką to osiem zasad, które praktykujący buddyzm powinni stosować w swoim życiu.

Budda zmarł w wieku 80 lat, a jego nauki stały się fundamentem buddyzmu. Buddyzm szybko rozprzestrzenił się w Indiach i innych krajach Azji: Sri Lanka, Chiny, Japonia i Tybet…

* Stupa – buddyjska budowla sakralna, pełni funkcję relikwiarza. Stupy symbolizują oświecony stan Buddy i są miejscem przechowywania jego relikwii lub jego ksiąg.

** Bodhisattwa to w buddyzmie istota, która dąży do osiągnięcia stanu buddy, ale świadomie odkłada swoje własne oświecenie, aby pomagać innym istotom w ich drodze do wyzwolenia. Termin ten pochodzi od sanskryckich słów „bodhi” (przebudzenie) i „sattwa” (istota). Bodhisattwowie są znani ze swojego wielkiego współczucia i mądrości, a ich celem jest przynoszenie pożytku wszystkim czującym istotom.

*** Drzewo Bodhi (figowiec pagodowy) to święte drzewo w buddyzmie. Jest symbolem oświecenia i mądrości.