Buchara to jedno z nielicznych miejsc w Azji Środkowej, gdzie zachowały się budynki z okresu przedmongolskiego. Jest jednym z najcenniejszych zespołów architektury islamu. Znajduje się tam około 140 zabytków – to „miasto muzeum”. Jej historia sięga 2300 lat. Była stolicą potężnego Emiratu Buchary. Mówiono o niej „święta Buchara” i że: „Wszędzie na świecie światło schodzi na ziemię, a w świętej Bucharze wznosi się z ziemi”.
Czas największej świetności miasta to IX–XI wiek n.e. Buchara pełniła wtedy rolę stolicy państwa perskiej dynastii Samanidów, była ważnym ośrodkiem islamskiej nauki. To w Bucharze mieszkał wybitny filozof, lekarz, poeta Ibn Sina, znany w Europie jako Awicenna (980–1037).
Według Meyers Konversations-Lexikon – niemieckiej encyklopedii (1885–1892) – Buchara miała 360 meczetów, 103 szkoły nauczania Koranu, 24 główne bazary, 38 karawanserajów, 16 łaźni publicznych i była uważana za siedzibę nauki i świętości. Była bardzo ważnym miastem handlowym na Jedwabnym Szlaku.
* * *
Zwiedzanie rozpoczynamy od Mauzoleum Ismaela Samaniego – założyciela perskiej dynastii Samanidów. To najstarsze i najlepiej zachowane mauzoleum na terenie Azji Środkowej. Budynek w kształcie lekko zwężającego się ku górze sześcianu o wymiarach 10,6 × 10,6 m, przykryty półkolistą kopułą, ma ściany dwumetrowej grubości wykonane z wypalanej cegły. Wszystkie jego fasady są identyczne, zdobione w narożnikach wciętymi w mury kolumnami i arkadową galeryjką. Mauzoleum znajduje się w parku powstałym w miejscu byłej nekropoli.
Jednym z najważniejszych zabytków Buchary jest Cytadela Ark. Znajduje się w historycznym centrum miasta, była niegdyś rezydencją władców Buchary, pełniła funkcję politycznego i kulturalnego centrum.
Chashma-Ayub – mauzoleum z XII wieku, jego nazwa oznacza studnię Hioba. Jak mówi legenda, Hiob odwiedził to miejsce i zrobił tę studnię, uderzając laską o ziemię. Woda z niej jest nadal czysta i uważana za leczniczą.
Zwiedzamy jeszcze z przewodnikiem zespół Po-i Kalon składający się z Minaretu Kalon o wysokości 46 metrów, wzniesionego w 1127 roku, oraz meczetu Kalon, zbudowanego w XV wieku za panowania Timurydów, a także meczet Magoki Attori.
Czas wolny spędzamy, snując się po uliczkach, zaglądając do sklepików, spacerując po bazarze, robiąc drobne zakupy. Kupiłam misternie robioną torebeczkę i śliczne, maleńkie, ceramiczne miseczki. Ta ich ceramika ma zdobienia utrzymane w kolorach niebieskości i zieleni, takich jak mozaiki zdobiące ściany zabytkowych budowli.
Zaglądamy do restauracji. Jest tu inaczej niż w restauracjach znanych mi dotychczas. Przy dość długich stołach nie ma krzeseł, stoją drewniane kanapy, na których można siedzieć z podwiniętymi nogami.
Przepięknie wyglądają ulice Buchary wieczorem, w świetle latarni. Szkoda, że to ostatni wieczór w tym magicznym mieście. Jutro wyruszamy do Chani i to będzie ostatni dzień tej naszej bajkowej podróży.
